Ayurveda - Hoe kan je het beste eten

Heel veel mensen hebben op de één of andere manier last van hun spijsvertering. Van constipatie, een opgezette buik, oprispingen of maagzuur, prikkelbaredarmsyndroom, voedselintoleranties of het niet goed opnemen van voedingsstoffen. Tegelijkertijd kunnen we hier veel aan doen door hoe we eten. Namelijk door gewoontes die ons spijsverteringsvuur -agni- versterken en de opbouw van onverteerde resten -ama, van zowel voeding als emoties- voorkomt. 

Vaak weten we ergens wel dat deze gewoontes helpen, maar zijn we niet bewust van hoeveel effect deze simpele lifestyle aanpassingen hebben. Ayurveda besteedt hier echter wel veel aandacht aan, aangezien je spijsvertering een groot effect heeft op zowel je fysieke als mentale gezondheid. 

Goed kauwen

Onze spijsvertering begint al in onze mond. Je speeksel bevat diverse enzymen die helpen bij de spijsvertering. Door langer te kauwen, komt je voeding daar meer mee in contact. Daarnaast zorgt goed kauwen ervoor dat je voeding in kleinere deeltjes wordt verdeeld, waardoor er een groter oppervlak is waar de spijsverteringsenzymen op in kunnen werken. Plus, je darmen hebben geen tanden, dus het is toch wel handig dat je dat proces al in je mond laat plaatsvinden.

Rustig eten

In onze snelle maatschappij is het zo makkelijk om even snel wat te eten. Je spijsvertering werkt echter het beste als het parasympathische zenuwstelsel ook goed z’n werk kan doen. Op het moment dat ons lichaam denkt dat een fight- or flight reactie gewenst is, wordt ons sympathische zenuwstelsel meer actief en wordt onze spijsvertering op een lager pitje gezet. Je lichaam denkt dan namelijk dat dit op dat moment minder prioriteit heeft. Dus ga lekker voor je maaltijd zitten en zorg voor een aangename sfeer tijdens het eten.

Zonder afleiding

Door bewust connectie te maken met wat je aan het doen bent - het eten in dit geval - snapt je lichaam ook beter welke processen aangezet moeten worden. Mindfulness is niet alleen iets voor je gedachten. Het heeft ook effect op de processen in je fysieke lichaam, waaronder je spijsvertering. 

Aan de eettafel eten is zo’n simpele zet waar je met een simpele gewoonte communiceert met je lichaam. Zelf heb ik pas de gewoonte van m’n oma overgenomen om de tafel wat gezelliger te maken voor het eten. De zintuigen willen ook wat…. maar geen afleiding van schermen. Want tv, social media of andere dingen op je telefoon halen je weg bij je aandacht voor wat en hoe je aan het eten bent.

Laat een derde van je maag leeg

Na het kauwen komt je voeding via jouw slokdarm in je maag, waar weer andere spijsverteringsenzymen hun werk gaan doen. Daarvoor is het belangrijk dat je maag niet propvol eten is. Net zoals dat je in de wasmachine niet helemaal vol was doet, maar ongeveer een derde ruimte overlaat zodat de wasmachine goed haar werk kan doen. Voor de meeste mensen is dat ongeveer de hoeveelheid eten die in het kommetje van hun handen past.

Veel mensen vinden het echter lastig om te voelen hoe vol hun maag zit. Dit heeft ook te maken dat het tot 20 minuten kan duren voor het seintje van je spijsvertering dat je voldoende eten binnen hebt is verwerkt in de hersenen. Dus twijfel je of je nog een tweede portie nodig hebt? Dan kan je ook een korte pauze inlassen voordat je opnieuw opschept zodat je jezelf de gelegenheid echt te voelen hoeveel honger jouw lichaam echt heeft.

Merk je dat je kleine boertjes of oprispingen krijgt? Dan weet je dat je sowieso al genoeg hebt gegeten.

Volwaardige maaltijden

Natuurlijk wil je ook niet te weinig eten, omdat je anders geheid steeds tussendoor gaat snacken. En dat is ook niet goed voor je spijsverteringsvuur. Je kan dat weer zien alsof je tijdens het wasproces steeds meer een beetje extra vuile was toevoegt in de wasmachine. Net zoals de wasmachine dan de was niet goed schoon krijgt in een normale tijd, kunnen je darmen dan minder goed het eten verteren.

Kies voor volwaardige vers bereide maaltijden die je echt voeden en niet alleen vullen. Voeding zou niet alleen smakelijk moeten proeven wanneer we het eten, maar ook goed voelen in je lichaam nadat je het hebt gegeten.

Kleine slokjes & geen koud drinken tijdens de maaltijden

Net zoals dat warme voeding beter is voor de spijsvertering dan koud eten, zijn (lauw) warme drankjes beter om te zorgen dat je het spijsverteringsvuur niet te veel blust. Ook is het beter het bij kleine slokjes te houden tijdens de maaltijden, zodat de enzymen in je spijsverteringsstelsel niet enorm verdund worden.

Verder krijg je van prik in je drinken eerder een opgezette buik, dus ook dat is niet aan te raden. Neem daarvoor in de plaats eens een kopje warme kruidenthee. Dat klinkt misschien in het begin wat vreemd, maar voel zelf hoe veel beter dit in je buik voelt.

Dankbaarheid 

Zoals ik hierboven al aangaf, is het goed voor je spijsvertering om op een positieve manier verbinding te maken met wat je eet. Dit omvat ook het eten zelf, van de ingrediënten en hoe deze gegroeid zijn en iedereen die heeft geholpen om deze te verbouwen, naar jou toe te krijgen en te bereiden tot een voedzame maaltijd. Je cultiveert hiermee een gevoelstoestand die het parasympathische zenuwstelsel activeert, waardoor je spijsvertering beter werkt. 

Eet je een keer iets wat niet zo gezond is? Eet het dan ook echt met dankbaarheid en andere positieve gevoelens. Hierdoor kan het een stuk minder kwaad, omdat je spijsvertering ook goed reageert op hoe je eet.

Gebruik al je zintuigen

Door al je zintuigen te gebruiken tijdens het eten, geef je als het ware al een seintje aan je lichaam wat voor eten eraan komt. Het lichaam reageert daarop en het zal je spijsvertering ten goede komen. 

Ook krijg je door al je zintuigen te gebruiken tijdens het eten meer voldoening uit je eten, waardoor je minder geneigd wordt tussendoor te gaan snacken.

Eet je grootste maaltijd in de middag

Het natuurlijke ritme van de natuur zorgt ervoor dat sommige eigenschappen sterker of zwakker zijn op bepaalde tijdstippen. Het spijsverteringsvuur is bijvoorbeeld het sterkst rond het middaguur van 10 tot 14 uur, tijdens het pitta-dagdeel. Daarom is het ook het beste om van je lunch de grootste maaltijd van de dag te maken. Ook heb je bij een volwaardige maaltijd tijdens de lunch, waarschijnlijk minder behoefte aan tussendoortjes gedurende de middag. De avondmaaltijd kan je dan vervolgens wat lichter maken, zoals bijvoorbeeld een lekkere warme soep.

Je bent niet de eerste als je dit lastig vindt te combineren met je werk. Wat veel mensen helpt is om een warme maaltijd mee te nemen in een thermosfles voor voeding. 

Ook al raadt Ayurveda aan al je maaltijden vers te bereiden, kan het toch een goede tip zijn om een grotere portie van je avondmaaltijd te maken en dan de volgende dag een warme portie mee te nemen naar je werk als lunch. Dat is alsnog veel fijner voor je spijsvertering dan een boterham met kaas of een koude salade.

Eet je diner uiterlijk om 18:00 uur

Tussen 18 en 22 uur zijn het kapha-uren, waardoor de spijsvertering van nature wat trager wordt. Daarnaast slaap je beter als je tenminste 3 uur tussen je laatste (bij voorkeur een licht verteerbare) maaltijd en je bedtijd zit. Dan kan je slaap ook beter benut worden om emoties en ervaringen van die dag te verteren.

Wist je dat als je onvoldoende slaapt insuline minder effectief wordt, het leptine niveau daalt en het ghrelin niveau stijgt, waardoor je zelfs honger blijft houden als je eigenlijk wel al genoeg hebt gegeten? Aangezien te veel eten weer niet goed is voor de spijsvertering, wordt dit al snel een vicieuze cirkel.

Geen echte trek?

Leren luisteren naar je lichaam zorgt dat je lichaam ook beter voor jou kan zorgen. Dan wordt het spijsverteringsvuur (agni) steeds sterker, sla je minder onverteerde resten op (ama) en krijg je vanzelf minder spijsverteringsklachten. 

Als je nog geen echte trek hebt, betekent dit meestal ook dat je lichaam nog geen behoefte aan eten heeft. Het lastige is vaak om onderscheid te maken tussen honger van het lichaam en het hoofd. Bijvoorbeeld als ons lichaam geen behoefte heeft aan eten, maar de mind behoefte heeft aan iets wat helpt te gronden of verzachten. 

Dit zijn ook vaak de momenten waarin we geen trek hebben in een volwaardige maaltijd, maar in een snack. Als er echter hierdoor minder dan 3 uur tussen eetmomenten komt te zitten, gaat dit vaak ten koste van het spijsverteringsvuurtje. 

Wat mij helpt in het geval van hoofd-honger is een heerlijke kop kruidenthee te zetten en deze met veel aandacht op te drinken. Om echt even van het moment te genieten. Op die manier geef ik mezelf zowel een pauze, het zorgzame en het verzachtende waar m’n hoofd om vraagt, met iets wat zelfs goed is voor het spijsverteringsvuurtje.

Verteren van je emoties

Als je sterke emoties voelt, zorgt het lichaam er vaak al van nature voor dat je niet echt trek hebt om te eten. Emoties moeten (net zoals voeding) ook verteerd worden. 

Emoties zijn energie in beweging. Ze beïnvloeden ook het zenuwstelsel. Bij o.a. angst en stress wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd, terwijl we voor een goede spijsvertering juist het parasympatische zenuwstelsel nodig hebben. Dus voordat je tegen je zin in gaat eten tijdens heftige emoties, is het meestal beter eerst jezelf even de tijd te gunnen de emotie te verwerken. 

Eet verse maaltijden

Kies voor voeding in plaats van vulling en voor vers in plaats van bewerkt eten. Je weet dan precies wat er in je eten zit en kan je het aanpassen op basis wat jouw individuele lichaam beter verteert. Daarnaast bevat verse voeding meer levensenergie, waardoor het jou helpt je energiek te voelen. Kijk eens of het je lukt om je bereide eten binnen 24 uur op te eten. 

Een blokje om na de maaltijd

Dat wandelen goed voor ons is, weten we allemaal wel. Maar waar we vaak niet bij “stil staan” is dat een korte wandeling na de maaltijd ook goed is voor de spijsvertering om je darmen te activeren. Dit hoeft echt geen lange wandeling te zijn. Gewoon een blokje om van zo'n 10 minuutjes werkt goed.

Geniet vandaag van je gewoontes op een manier die je echt voedt - fysiek, mentaal en spiritueel

Aimée Kuntz

Niets meer missen van onze yoga blog?